Theo hãng tin Bloomberg, chính phủ Việt Nam chỉ bán được khoảng một nửa số trái phiếu tại các phiên đấu giá từ đầu năm đến nay, làm gia tăng nguy cơ thiếu hụt ngân sách và ảnh hưởng đến khả năng tăng chi tiêu để thúc đẩy kinh tế của Chính phủ.



Kho bạc Nhà nước từ đầu năm đến nay chỉ bán được 96,47 nghìn tỷ đồng (4,3 tỷ USD) trái phiếu, tương đương 38% của mục tiêu 250 nghìn tỷ đồng phát hành trong cả năm 2015.



Theo Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), mức lợi suất trái phiếu mà chính phủ đưa ra tại các phiên đấu giá là tương đối thấp, qua đó kìm hãm nhu cầu mua trái phiếu của nhà đầu tư.



Hiện nay, chính phủ Việt Nam đang cố gắng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách tăng cường chi tiêu công cho các dự án giao thông, thủy điện và chăm sóc sức khỏe, đồng thời đề ra mục tiêu giữ thâm hụt ngân sách ở mức 5% GDP. VinaCapital nhận định rằng các nhà hoạch định chính sách đang phải dựa nhiều hơn vào các biện pháp tài khóa để thúc đẩy kinh tế do lãi suất không thể hạ quá nhiều được nữa.



Chuyên gia kinh tế Alan Phạm của VinaCapital cho rằng số lượng trái phiếu được chào bán thành công là rất quan trọng với nền kinh tế Việt Nam bởi nếu không thể hoàn thành mục tiêu phát hành trái phiếu trong khi thâm hụt ngân sách ngày càng tăng, chính phủ sẽ buộc phải tìm một biện pháp khác thay thế, như nợ bằng đồng USD hay vay từ ngân hàng trung ương.



Theo một báo cáo ngày 11/9, có khả năng Bộ Tài chính sẽ cắt giảm 10% ngân sách của các bộ và cơ quan chính phủ vào năm 2016, đồng thời chi tiêu công cho một số dự án cũng có thể bị cắt giảm 50%.



Số trái phiếu phát hành thành công suy giảm



Một quan chức của Bộ Tài chính cho biết chính phủ đang khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước phát hành trái phiếu quốc tế để giảm bớt thâm hụt ngân sách. Theo Thứ trưởng Huỳnh Quang Hải, Bộ Tài chính đã đề nghị ngân hàng trung ương cho vay 30 nghìn tỷ đồng do ngân sách nhà nước đang gặp khó khăn.



Số liệu của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cho thấy chính phủ từ đầu năm 2015 đến nay đã phát hành trái phiếu với các kỳ hạn từ 5-15 năm, lợi suất từ 5,1-6,9%, mức thấp nhất kể từ năm 2010. Tại phiên bán đấu giá trái phiếu gần đây nhất vào ngày 23/9, chỉ có 12% trong số 3 nghìn tỷ đồng trái phiếu được chào bán thành công. Số lượng trái phiếu phát hành thành công của Việt Nam cũng đã giảm từ 55,99 nghìn tỷ đồng trong quý I xuống 19,3 nghìn tỷ đồng trong quý II và 21,1 nghìn tỷ đồng từ đầu quý III/2015 đến nay.



Mặc dù lợi suất trái phiếu kỳ hạn 5 năm của Việt Nam đã tăng 47 điểm cơ bản lên 6,7% từ đầu năm đến nay nhưng vẫn thấp hơn mức 13% của năm 2011. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn tương đương của Ấn Độ và Indonesia tương ứng là 7,72% và 9,55%. Trong khi đó, xếp hạng tín nhiệm của 2 quốc gia này theo Moody’s Investors Services cao hơn 4 bậc so với Việt Nam.



Áp lực gia tăng



Theo Công ty Chứng khoán Bản Việt, áp lực gia tăng từ nhu cầu tài trợ thâm hụt ngân sách có thể khiến mức lợi suất trái phiếu chính phủ được nâng lên trong những đợt chào bán tới. Ngoài ra, mối quan ngại về sự ổn định của thị trường tiền tệ sau đợt phá giá đồng VND gần đây cũng thúc đẩy dự đoán về khả năng tăng lãi suất trái phiếu, nhưng Kho bạc Nhà nước hiện vẫn chưa có động thái gì.



Ngày 19/8, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã hạ tỷ giá tham chiếu thêm 1%, động thái phá giá lần thứ 3 trong năm nay. NHNN cũng đã nới biên độ giao dịch của đồng VND so với đồng USD từ 1% lên 3%. Như vậy, đồng VND đã giảm giá 4,8% so với đồng USD từ đầu năm 2015 đến nay, vẫn thấp hơn mức giảm 9,1% của đồng Bath Thái Lan, 16% của đồng Rupiah Indonesia và 20% của đồng Ringgit Malaysia.



Vào cuối tháng 11/2014, chính phủ Việt Nam đã ban hành một nghị định trong đó chỉ phát hành trái phiếu kỳ hạn 5 năm hoặc dài hơn. Theo CTCP Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HSC), động thái trên đã kìm hãm nhu cầu mua trái phiếu từ các ngân hàng thương mại. Thông thường, các ngân hàng này chiếm 80% số nhà đầu tư mua trái phiếu và có nhu cầu lớn đối với các loại trái phiếu ngắn hạn. Do đó, HSC cho rằng chính phủ Việt Nam cần đa dạng hóa loại kỳ hạn trái phiếu để thu hút nhà đầu tư quay trở lại.



Theo thông tin từ báo Đầu tư Chứng khoán ngày 22/9, Bộ Tài chính đang tìm cách thuyết phục Quốc hội thông qua việc phát hành trái phiếu với các kỳ hạn linh động hơn.



Lãi suất cho vay



Số liệu của NHNN cho thấy lãi suất trung và dài hạn tại Việt Nam dao động trong khoảng 9,3-11%. Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách dự đoán tăng trưởng tín dụng năm 2015 ở mức 16,5%, cao hơn so với mục tiêu 15% trước đó. VinaCapital nhận định lãi suất tại Việt Nam đã chạm đáy và sẽ bắt đầu tăng trở lại do tín dụng gia tăng và sự cần thiết trong việc hỗ trợ đồng nội tệ.



Trong 6 tháng đầu năm 2015, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam đã tăng 6,28% so với cùng kỳ năm ngoái. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng năm 2015 là 6,2%, cao hơn mức 5,98% năm 2014, và đang hướng đến mức tăng trưởng 6,7% cho năm 2016. Tuy nhiên, thâm hụt ngân sách trong 7 tháng đầu năm 2015 đã đạt 100.700 tỷ đồng, tương đương 45% so với mức mục tiêu của năm 2015.



Theo một cuộc hội thảo được tổ chức bởi Viện Kinh tế Việt Nam và ngân hàng BIDV, Việt Nam sẽ cần khoảng 48 tỷ USD để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng giao thông trong 5 năm tới.



Ngân hàng Thế giới (WB) cũng đã cảnh báo tình hình ngân sách chính phủ Việt Nam đang nổi lên trở thành tâm điểm chú ý và chi phí trả nợ trái phiếu sẽ ngày càng gia tăng gánh nặng cho hệ thống ngân sách.



Một chuyên gia của ngân hàng BIDV cho rằng các ngân hàng thương mại đang lựa chọn tăng cường cho vay thay vì đầu tư vào trái phiếu.



Theo vị chuyên gia này, nguy cơ không đạt mục tiêu phát hành trái phiếu trong năm nay là rất cao và các nhà đầu tư vẫn hy vọng lợi suất trái phiếu sẽ được nâng lên để bù đắp cho những rủi ro mà họ có thể gặp khi nắm giữ loại tài sản này.



Hoàng Nam










Theo stockbiz.vn