Mục tiêu sau cùng của các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký và đang thương thảo với các nước khác là gì - nói cho cùng đó là bán cho được, bán ngày càng nhiều hàng của Việt Nam vào các nước đối tác. Thế nhưng dường như nhiều người, kể cả các cơ quan nhà nước cũng như cộng đồng doanh nghiệp lại bỏ quên hay không chú trọng đúng mức đến mục tiêu này.



Trước đây hiện tượng này đã xảy ra với sự kiện Việt Nam gia nhập WTO. Cứ tưởng là thành viên WTO rồi, không còn bị các rào cản như thuế cao, hạn ngạch thì hàng Việt Nam sẽ ào ào đi các nước. Nhưng, theo chính Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong một báo cáo chính thức, tình hình kinh tế năm năm sau WTO thua xa năm năm trước đó về nhiều mặt, kể cả tốc độ tăng trưởng GDP, chất lượng tăng trưởng, xuất nhập khẩu. Xuất khẩu tuy có tăng nhưng phần tăng mạnh nhất rơi vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Ví dụ, năm 2012, tốc độ tăng xuất khẩu của khu vực FDI là 33,5% trong khi xuất khẩu trong nước chỉ tăng vỏn vẹn 1,3%.



Với các FTA sau đó thì tình hình cũng không có gì cải thiện hơn. Mức tăng trưởng xuất khẩu giảm mạnh so với những năm trước; tăng trưởng nếu có cũng là nhờ vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Chẳng hạn, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, sau bốn tháng đầu năm 2015 xuất nhập khẩu của doanh nghiệp trong nước bằng cùng kỳ năm ngoái nhưng xuất khẩu thì giảm 8,6% còn nhập khẩu lại tăng 8%! Nhìn vào những số liệu như thế này thật không khỏi kết luận các doanh nghiệp trong nước dường như không tận dụng gì các FTA ở hướng xuất hàng đi các nước mà chỉ chăm chăm chờ thuế nhập khẩu giảm để nhập khẩu từ các nước mà FTA bắt đầu có hiệu lực (tức xuất giùm cho họ).



Trước mắt tưởng đâu ai cũng có lợi: người tiêu dùng được mua hàng nhập khẩu với giá rẻ hơn, doanh nghiệp khỏi bận tâm lo đủ thứ chuyện liên quan đến sản xuất rồi xuất khẩu hàng hóa, Nhà nước thu được thuế nhập khẩu, hệ thống phân phối rồi các trung tâm thương mại hoạt động nhộn nhịp. Nhưng thử hỏi tình hình này còn kéo dài được bao lâu khi cán cân thương mại trở lại tình trạng thâm hụt ngày càng nặng.



Nếu tập trung vào mục tiêu chính khi ký FTA là để bán hàng, có lẽ các cơ quan nhà nước thay vì tổ chức các hội thảo chung chung, năm nào cũng như nhau thì hãy biên soạn các tài liệu nói rõ, ký FTA với nước này thì cơ hội cho doanh nghiệp trong nước nằm ở các lĩnh vực này, nên phát triển theo hướng này... Các nơi có thẩm quyền sẽ sốt ruột hơn mà tìm ra biện pháp khuyến khích thúc đẩy doanh nghiệp tăng cường sản xuất hòng nắm thời cơ mới. Các cán bộ địa phương sẽ áy náy mà bớt đi nhũng nhiễu, gây phiền hà cho doanh nghiệp làm hàng sản xuất…



Với doanh nghiệp, con đường sản xuất để xuất khẩu vào thị trường mới là con đường chông gai hơn nhiều so với nhập hàng về bán. Thế nhưng đó mới là con đường bền vững với tiềm năng phát triển to lớn, lâu bền với những thị trường mênh mông chứ cứ nhìn vào sức mua trong nước, có lúc sẽ cạn kiệt, có lúc sẽ thu hẹp lại nếu ai ai cũng đua nhau “tận dụng” FTA theo kiểu ngược.












Theo stockbiz.vn