Các báo cáo của cơ quan chức năng đều cho thấy diễn biến các vụ vi phạm hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi, phức tạp với số vụ ngày càng gia tăng. Thậm chí, cứ một mặt hàng có thương hiệu được đưa ra thị trường thì ngay ngày hôm sau đã có hàng giả, nhái y như thật.



Tại hội thảo “Chống hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ thương hiệu trong hội nhập AFTA, TPP” ngày 20/11, ông Đỗ Thanh Lam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), thừa nhận thời gian qua, dù đã huy động chính quyền các cấp từ Trung ương đến địa phương, lực lượng QLTT cả nước đã kiểm tra xử lý nhiều vụ việc, song tình trạng vi phạm hàng giả, hàng kém chất lượng và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn diễn biến hết sức phức tạp, gây bức xúc trong dư luận xã hội, tác động tiêu cực đến đời sống người dân.



Hàng nhái giả xuất xứ nội



Riêng địa bàn Tp.Hà Nội, theo thống kê, 10 tháng qua, lực lượng QLTT Hà Nội đã kiểm tra hơn 54.000 vụ vi phạm hàng giả, hàng nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ. Trong đó, xử lý gần 16.400 vụ, khởi tố hình sự 72 vụ, phạt hành chính hơn 520 tỷ đồng.



Các mặt hàng làm giả nổi cộm là những hàng hoá thiết yếu cho nhu cầu tiêu dùng từ thực phẩm: mì chính, bánh mứt kẹo, đồ uống, thực phẩm đóng gói sẵn, thực phẩm chức năng đến vật tư nông nghiệp (phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi), dược phẩm, hàng hoá tiêu dùng, đồ điện gia dụng, vật liệu xây dựng…



Hàng giả được các đối tượng sản xuất dưới dạng gia công sản phẩm ở một nơi, sau đó đặt gia công ở nơi khác rồi lắp ráp, đóng gói thành phẩm; thậm chí còn xuất hiện cả yếu tố nước ngoài móc nối với các cá nhân, DN trong nước hình thành đường dây làm hàng giả mạo xuất xứ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của các thương hiệu nổi tiếng trong nước. Hàng giả cũng được sản xuất theo đơn đặt hàng, trà trộn vào hàng thật, ngụy trang trong bao bì thật, nên rất khó phát hiện.



Ông Nguyễn Công San, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản thị trường Hà Nội, cho biết, hiện tượng “nội địa hoá” bằng phương thức nhập linh kiện, bán thành phẩm vào Việt Nam qua các làng nghề chế tác, gia công, rồi gắn nhãn mác thành phẩm xuất xứ Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản khá phổ biến.



Thậm chí, QLTT Hà Nội đã bắt được nhiều vụ hàng giả được sản xuất tại Trung Quốc, nhái các thương hiệu nổi tiếng như Nike, Adidas; LV, Gucci, Lancome; Samsung, Apple… được thẩm lậu vào Việt Nam bằng cả đường chính ngạch và tiểu ngạch. “Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm vẫn như “bắt cóc bỏ đĩa”, ông San nói.



Ông San cho biết thêm là lợi dụng cuộc vận động “Người Việt dùng hàng Việt”, nhiều đối tượng ở trong nước đã đặt hàng từ Trung Quốc giả làm hàng trong nước sản xuất để nhập lậu, đưa vào tiêu thụ trong nước như: bánh kẹo đặt làm từ Trung Quốc nhưng ghi sản xuất tại Hoài Đức, Hà Nội; bóng đèn sản xuất tại Trung Quốc nhưng ghi nhãn mác là bóng đèn Rạng Đông của Việt Nam…



Dưới góc độ DN, ông Henry Nishikawa, Tổng giám đốc công ty BMB (Nhật Bản), chia sẻ rằng năm nay là năm thứ 4 sản phẩm loa BMB được bán trên thị trường ở Việt Nam và hiện cũng bị làm nhái, giả khá nhiều. Do vậy, ông Henry Nishikawa kiến nghị: “Thời gian tới Chính phủ sẽ đồng hành và hỗ trợ công ty trong việc đẩy mạnh việc chống hàng giả, hàng nhái để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và uy tín của công ty”.



Người tiêu dùng vờ “làm ngơ”



Ở góc độ khác, các chuyên gia đánh giá, một trong những nguyên nhân khiến nạn hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại vẫn “lộng hành” trên thị trường hiện nay là do các DN chưa quan tâm đến vấn đề sở hữu trí tuệ, bảo vệ thương hiệu DN.



Ông San cho biết, khó khăn của các lực lượng chức năng hiện nay là không nhận được sự hợp tác của các DN bị làm giả, làm nhái do lo ngại người tiêu dùng tẩy chay sản phẩm. Mặt khác về phía người tiêu dùng, còn một bộ phận không nhỏ do điều kiện kinh tế, nhận thức hạn chế, đã “tiếp tay” tiêu thụ hàng giả, biết là hàng nhái, nhưng do giá rẻ, phù hợp túi tiền nên vẫn sử dụng.



“Đây chính là kẽ hở để các đối tượng làm giả lợi dụng, câu kết với các DN nước ngoài sản xuất hàng giả tung ra thị trường. Vì vậy, hãy là người tiêu dùng thông minh để hàng giả, hàng lậu hết đất sống”, ông San nói.



Theo ông Triệu Quang Thìn, Phó Chủ tịch Hội chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu thành phố Hà Nội, các DN Việt Nam chủ yếu là DN vừa và nhỏ, mới tập trung vào sản xuất, việc nhận thức về sở hữu trí tuệ và bảo vệ thương hiệu còn hạn chế, đây là điều rất bất lợi cho các DN trong tiến trình hội nhập AFTA và TPP.



Thêm vào đó, việc kiểm tra, phát hiện và xử lý vẫn tập trung nhiều vào các đối tượng kinh doanh nhỏ lẻ, chưa thật sự có nhiều vụ việc đánh đúng, đánh trúng vào các đường dây lớn. Việc kiểm tra, xử lý mới chỉ dừng lại ở các cơ sở kinh doanh, thiếu thông tin để tiến hành mở rộng hoặc tổ chức kiểm tra xử lý tận gốc là các cơ sở sản xuất.



Trong khi đó, số lượng cán bộ, công chức của các đội quản lý thị trường còn ít, lại phải dàn mỏng trên khu vực địa lý rộng, trang thiết bị phục vụ cho công tác còn thiếu nên không đảm bảo được tính hiệu quả của việc đấu tranh đối với đối tượng vi phạm. Các văn bản pháp luật mặc dù được ban hành và tổ chức thực hiện nhưng chưa tính trước được những yếu tố mới có thể xảy ra. Nhiều quy định còn chồng chéo nhau, thậm chí mâu thuẫn với nhau tạo ra những kẽ hở về pháp luật.



Do vậy, các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh hội nhập hiện nay, các DN trong nước cần phải thay đổi nhận thức, đặc biệt là nhận thức của các lãnh đạo DN về bảo vệ thương hiệu sản phẩm. Các cơ quan quản lý nhà nước cần hỗ trợ tuyên truyền, phổ biến cho DN xây dựng và bảo vệ thương hiệu. Đồng thời, người tiêu dùng cần phải biết tìm chọn các sản phẩm đã đăng ký thương hiệu…



Lê Thúy










Theo stockbiz.vn