Hiệp định TPP sẽ tác động rất mạnh đến ngành nông nghiệp Việt Nam, tạo cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu (XK) với nhiều mặt hàng nông sản chủ lực, với mức thuế xuất 0%. Tuy nhiên, nhiều thách thức cũng đang ở phía trước, ngành nông nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn khi phải chịu sức ép cạnh tranh lớn với hàng NK ngay trên thị trường trong nước.



Theo ông Trần Kim Long, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ NN&PTNT), 12 thành viên của Hiệp định TPP chiếm khoảng 40% GDP toàn cầu, chiếm khoảng 25% thương mại toàn cầu.



Thương mại khu vực TPP chiếm khoảng 32% kim ngạch (KN) XNK của Việt Nam trong năm 2014, là thị trường xuất siêu có tốc độ tăng trưởng khá và ổn định trong nhiều năm gần đây. Trong đó, Hoa Kỳ và Nhật Bản là hai thị trường XK quan trọng hàng đầu, đặc biệt là đối với nông - lâm - thủy sản Việt Nam. Các cam kết về tiếp cận thị trường của Hiệp định sẽ mở ra các cơ hội thị trường lớn hơn cho nông - lâm - thủy sản Việt Nam.



Nhiều cơ hội mở rộng thị trường



Trong số 11 đối tác, Hoa Kỳ, Canada, Mexico, Peru là những nước lần đầu tiên Việt Nam đạt được thỏa thuận về thương mại tự do và có những bước cắt giảm thuế lớn. Nhật Bản là đối tác Việt Nam đã từng có hai thỏa thuận Đối tác kinh tế, cũng đạt được thỏa thuận thương mại tự do đối với nhiều dòng hàng hóa mà Việt Nam có lợi ích XK, cải thiện lớn so với 2 FTA trước đây. Australia, New Zealand, Malaysia, Singapore, Brunei là những đối tác Việt Nam đã có Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Australia - New Zealand và Hiệp định ATIGA.



Với Hoa Kỳ và Canada, Việt Nam đạt được thỏa thuận tiếp cận thị trường đáng kể với khoảng 98% và 99% KNXK hàng hóa nông sản; 92,68% và 100% KNXK thủy sản; 100% KNXK gỗ được xóa bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực với Việt Nam.



Với Nhật Bản, mặc dù đồng ý để Nhật Bản loại trừ mặt hàng gạo khỏi cam kết, Việt Nam đã đạt được mức cải thiện đáng kể so với Hiệp định Đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA). So với VJEPA, Việt Nam cải thiện được trên 38% dòng hàng hóa, xóa bỏ thuế quan ngay đối với 78% KNXK nông sản sang Nhật Bản; cải thiện hơn 64% dòng hàng hóa thủy sản, xóa bỏ thuế quan ngay đối với gần 91% KNXK thủy sản vào Việt Nam; cải thiện khoảng 17% dòng gỗ, xóa bỏ thuế quan ngay đối với gần 97% KNXK gỗ vào Nhật Bản.



Về cam kết mở cửa thị trường nông sản, Việt Nam sẽ đưa khoảng hơn 98,3% mặt hàng vào lộ trình cam kết xóa bỏ thuế quan với các lộ trình từ xóa bỏ ngay, từ năm thứ 3, từ năm thứ 8, năm thứ 11 đến năm thứ 12 hoặc năm thứ 13 tùy sản phẩm.



Việt Nam giữ được lộ trình xóa bỏ tương đối dài với hai nhóm hàng nhạy cảm là thịt lợn và thịt gà, mặc dù Việt Nam đã có cam kết mở cửa tại các Hiệp định tự do ASEAN và ASEAN+; đồng thời duy trì mức bảo hộ đối với 3 trong 4 nhóm mặt hàng áp dụng hạn ngạch thuế quan tại WTO có cải thiện về ưu đãi thuế suất là đường, trứng, muối; riêng lá thuốc lá mở cửa hơn so với WTO.



Lồng ghép chủ trương tái cơ cấu và TPP



Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát, Hiệp định TPP mở cho Việt Nam một thị trường XK rộng lớn với nhiều mặt hàng XK nông nghiệp chủ lực của Việt Nam có mức thuế bằng 0%. Một cơ hội khác lớn hơn là vấn đề đầu tư xuyên quốc gia đi kèm với KHCN tiên tiến và nâng cao trình độ kỹ năng lao động, tạo điều kiện thuận lợi cho nâng cao quy mô phát triển sản xuất, đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu ngành theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.



Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng khẳng định, tham gia Hiệp định TPP, ngành nông nghiệp sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn khi phải chịu sức ép cạnh tranh lớn với hàng NK ngay trên thị trường trong nước. Tuy cắt giảm thuế nhưng nhiều nước vẫn còn hàng rào phi thuế cao.



Các quy định khác của Hiệp định TPP về bảo vệ bản quyền (giống, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, thuốc thú y), lao động, nguồn gốc xuất xứ, bảo vệ môi trường… cũng rất chặt chẽ. Đặc biệt, đối với những ngành kém lợi thế, sức cạnh tranh yếu sẽ bị thiệt hại ở nhiều mức độ khác nhau.



Để tận dụng triệt để cơ hội mà Hiệp định TPP mang lại, giảm thiểu tác động của các thách thức đã và đang phải đối mặt trong quá trình hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới, ông Trần Kim Long cho rằng phải nâng cao năng lực cạnh tranh của DN và hàng hóa nông - lâm - thủy sản Việt Nam, Tăng cường nhân lực; nâng cao năng suất lao động; phát triển lực lượng lao động tiên tiến phục vụ cho ngành. Ngành cần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, giảm thiểu sự phụ thuộc vào nguyên liệu NK. Khẩn trương hoàn thiện môi trường chính sách; nâng cao năng lực thực thi pháp luật và các quy định khác. Nâng cao năng lực phân tích và dự báo thị trường. Nâng cao khả năng vận dụng cam kết và các biện pháp được áp dụng trong các FTAs. Tăng cường năng lực cho Hiệp hội ngành hàng và DN Việt Nam trong bối cảnh hội nhập kinh tế.



Bộ trưởng Cao Đức Phát khẳng định: “Hiệp định TPP sẽ tác động rất mạnh đến ngành nông nghiệp vì thế cần phải xem xét kỹ và khẩn trương có những điều chỉnh thậm chí ở tầm chiến lược ở một số lĩnh vực. Xem xét điều chỉnh về cơ chế chính sách đặc biệt là đề xuất những chính sách hỗ trợ nông hộ nhỏ trong những lĩnh vực có nhiều thách thức. Ngay từ bây giờ, khi ngành đang thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp thì phải xem xét để tính toán và lồng ghép những yêu cầu thực hiện các cam kết TPP”.



Thu Hường










Theo stockbiz.vn